Piaseczno

Piaseczno istniało już w XIII wieku. Było wsią książęcą o niezwykle korzystnym położeniu – dokładnie pomiędzy Warszawą a Czerskiem – wówczas siedzibą książąt mazowieckich. Książę Janusz I Starszy nadał Piasecznu prawa miejskie w 1429 roku. Otrzymało prawa do organizowania targów i jarmarków.

Piaseczno miało burzliwą historię: zniszczyli je Szwedzi w czasie potopu, spłonęło w czasie pokoju na początku XVIII wieku, a po powstaniu kościuszkowskim zostało spalone przez Rosjan, jednak po każdej z tych klęsk, odzyskiwało równowagę i rozwijało się dalej. W XIX wieku stało się miastem wielowyznaniowym; na początku XX wieku miasto zamieszkiwało 40 procent ludności żydowskiej, 18 procent protestantów, a pozostałą część stanowili katolicy.

Duży gospodarczy wzrost miasto odnotowało na przełomie XIX i XX wieku, wówczas doprowadzono do Piaseczna z Warszawy dwie linie kolei wąskotorowej.

Na początku XX wieku w okolicy miasta zaczęły powstawać letniska, dzięki dogodnemu transportowi do Warszawy, które zapewniały koleje wąskotorowe. Powstało też Zalesie Dolne, jako modne wówczas miasto ogród. Część z tych letnisk oraz miasto ogród w 1952 roku włączono w granice administracyjne Piaseczna.

W 1934 roku powstała tu kolej normalnotorowa, z Warszawy do Krakowa przez Radom. W Piasecznie wybudowano dworzec (wyremontowany w 2015 roku) będący doskonałym przykładem międzywojennego modernizmu. W 1935 roku na stacji zatrzymał się jadący do Krakowa pociąg żałobny z ciałem marszałka Józefa Piłsudskiego.

W 1952 miasto stało się siedzibą powiatu, który zlikwidowano w 1975 roku, a reaktywowano w 1999 roku.
W gminie Piaseczno znajduje się jedna z najstarszych wsi na Mazowszu – Jazgarzew, gdzie pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z I – IV wieku, oraz jedna z największych wsi w Polsce – Józefosław licząca sobie ok. 12 tys. mieszkańców.
Położenie Piaseczna zawsze sprawiało, że było ono atrakcyjnym miastem, jednak dopiero w latach 90. bliskość Warszawy spowodowała masowe powstawanie osiedli mieszkaniowych – dzisiaj gmina liczy ponad 80 tys. mieszkańców. W mieście w 2010 roku zrewitalizowano rynek, przy którym stoi klasycystyczny ratusz z 1823 roku oraz późnogotycki Kościół św. Anny zbudowany ok. 1550 roku. Niedawno, we współpracy z Powiatem Piaseczyńskim, zrewaloryzowano Park Książąt Mazowieckich.

W parku oraz na terenie miasta stoją odlewy rzeźb Józefa Wilkonia, światowej sławy ilustratora i rzeźbiarza, mieszkańca Piaseczna.

Dziś Piaseczno jest jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się miast aglomeracji warszawskiej.

Kościół pw. św. Anny w Piasecznie
Kościół pw. św. Anny – późnogotycki, wybudowany w II poł. XVI w., z silnymi elementami architektury renesansowej. W środku wyposażenie barokowe: ołtarz główny z obrazem Trójcy Świętej oraz dwa ołtarze boczne z I poł. XVIII w. W ołtarzu po lewej stronie nawy głównej umieszczony jest otoczony kultem obraz Matki Bożej Piaseczyńskiej z Dzieciątkiem, malowany na desce, w srebrnych sukienkach, z połowy XVIII w. Także z poł. XVIII w. pochodzi drewniana chrzcielnica i krucyfiks z postacią Marii Magdaleny. Najcenniejszym zabytkiem jest figura Chrystusa na Krzyżu z początku XVI w., umieszczona w dobudowanej do kościoła od strony północnej w latach 90-tych XX w. kaplicy Krzyża.

Plebania – zbudowana na przełomie XVIII/XIX w. na miejscu poprzedniej, zniszczonej w 1794 r. Obecnie mieści się tu Muzeum Regionalne (tel. 737 23 99, czynne w czw. i pt. w godz. 10-18 oraz sob. i niedz. w godz. 9-15).
Ratusz w Piasecznie

Ratusz – wybudowany w stylu klasycystycznym w latach 1823-24 wg projektu Hilarego Szpilowskiego. Na szczycie wieży ratuszowej umieszczony jest półksiężyc upamiętniający pobyt w Piasecznie posła tureckiego w 1777 r.

Poniatówka w Piasecznie Dworek , tzw. Poniatówka – na terenie parku miejskiego, zbudowany lub odbudowany prawdopodobnie na pocz. XIX w. po zniszczeniach miasta dokonanych przez wojska rosyjskie w 1794 r. Budowa pierwotnego dworku przypisywana jest Franciszkowi Ryxowi, który od 1774 r. był starostą piaseczyńskim. W 1891 r. majątek Chyliczki wraz z należącym do niego dworkiem kupiła Cecylia Plater-Zyberkówna. W budynku umieszczona została Szkoła Żeńska Gospodarstwa Wiejskiego. Potem były tu mieszkania dla nauczycielek, a następnie dla uczennic szkoły.

Pałac – tak nazywany jest neoklasycystyczny budynek szkolny wzniesiony w latach 1899-1901. Mieściła się tu Szkoła Żeńska Gospodarstwa Wiejskiego założona przez Cecylię Plater-Zyberkównę.

Dworzec kolei wąskotorowej w Piasecznie
Dworzec Kolei Wąskotorowej – wzniesiony w 1914 r. wg projektu Konstantego Sylwina Jakimowicza. Na terenie stacji Piaseczno Miasto Wąskotorowe znajdują się zabudowania lokomotywowni i dawnych warsztatów kolejowych. Budowę linii kolejowej o szerokości torów 1000 mm rozpoczęto w 1898 r. W 1900 r. kolejka kursowała z Warszawy przez Piaseczno do Góry Kalwarii i Gołkowa. W 1911 r., z udziałem kapitału belgijskiego, utworzono Towarzystwo Akcyjne Warszawskich Dróg Żelaznych Podjazdowych. Pozwoliło to przeprowadzić wiele inwestycji, dokonać przebudowy istniejących linii i zakupić nowy tabor. W 1912 r. rozpoczęto budowę linii z Gołkowa do Grójca i Jasieńca. W 1926 r. linię doprowadzono do Nowego Miasta. Wraz z rozwojem motoryzacji i komunikacji autobusowej w II poł XX w. zaczęło maleć znaczenie kolei wąskotorowej jako środka transportu. Przewozy pasażerskie zlikwidowano w 1991 r. Pięć lat później całkowicie zaprzestano także przewozów towarowych. Kolej wpisana została do rejestru zabytków. Obecnie organizowane są wyłącznie przewozy turystyczne oraz na zamówienie.

Informacji na temat organizowanych imprez udziela Piaseczyńskie Towarzystwo Kolei Wąskotorowej, ul. Sienkiewicza 14, tel. 022-756 76 38, info@kolejka-piaseczno.com , www.kolejka-piaseczno.com

Cmentarz parafialny – założony na przełomie XVIII/XIX w. Najstarszym zachowanym zabytkiem jest nagrobek porucznika I Pułku Jazdy Lekkiej Feliksa Deskura, zmarłego w 1808 r. Pomnik wykonany został z piaskowca i marmuru w stylu klasycystycznym. W starszej, północnej części cmentarza zachowały się także inne nagrobki z XIX w.: Józefa Korczyca, Andrzeja Szymońskiego, Jana Andrzejewskiego czy Kazimierza Małachowskiego. Znajduje się tu również kamienna mogiła 12 powstańców z 1863 r. ufundowana przez mieszkańców po odzyskaniu niepodległości w 1918 r.

Cmentarz żydowski – założony został poza ówczesnymi granicami miasta (obecnie ul. Tuwima). Jego powstanie wiąże się z ustanowieniem w latach 1869-70 gminy żydowskiej w Piasecznie i zaprzestaniem w tym samym czasie pochówku piaseczyńskich Żydów w Nadarzynie. Na cmentarzu zachowało się 17 płyt nagrobnych. Najstarsza pochodzi z 1889 r. Wyryty jest na niej napis w języku hebrajskim: „Mąż zacny, szedł drogą prawości, sprawiedliwości i dobro czynił przez wszystkie swe dni. Bogobojny Nauczyciel, rabi Lejzor, syn rabiego Mosze Malewi. Zmarł 8 Ujar roku 649 według skróconej rachuby czasu (1889)”.
Informacje na temat społeczności żydowskiej zamieszkującej Piaseczno do czasu Holocaustu znaleźć można na stronie www.kirkuty.xip.pl, a także na stronie projektu „Taniec opowieści, czyli chasydzi Piaseczna” www.studnia.org/piaseczno