Rezerwaty przyrody

Na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego utworzono 11 rezerwatów przyrody. Można je zwiedzać poruszając się wyłącznie po istniejących drogach i znakowanych szlakach turystycznych.

W okolicach Konstancina znajdują się cztery rezerwaty: Łęgi Oborskie, Łyczyńskie Olszyny, Skarpa Oborska i Obory. Dają wyobrażenie o tym, jak dawniej, przed ingerencją człowieka wyglądała dolina Wisły. Dalej na południowy-zachód, już w granicach gminy Piaseczno, znajduje się kolejnych pięć rezerwatów: Chojnów, Uroczysko Stephana, Pilawski Grąd, Biele Chojnowskie i Las Pęcherski. W południowej części parku, na terenie gminy Prażmów, położone są rezerwaty Łoś i Skarpa Jeziorki . Już poza granicami ChPK znajduje się Jezioro Czerskie, które objęte jest w całości ochroną jako pomnik przyrody. Jezioro jest starorzeczem wiślanym. Leży u stóp czerskiego zamku, po jego wschodniej stronie.

Rezerwat Łęgi Oborskie, drugi co do wielkości w Chojnowskim Parku Krajobrazowym, zajmuje 48,3 ha. Jest pozostałością naturalnej szaty roślinnej doliny Wisły. Chroni naturalny łęg z przewagą jesionów i olch. Rosną tu także wiązy, klony, dęby i lipy. Występuje bardzo bogata warstwa zielna. Rezerwat graniczy na zachodzie z miastem Konstancin-Jeziorna, a na południowym-wschodzie przylega do zespołu pałacowo-parkowego w Oborach. W rejonie rezerwatu przebiega niebieski szlak pieszy z Konstancina do Zalesia Górnego, a także niebieski szlak rowerowy z Powsina przez Konstancin do Góry Kalwarii.

Rezerwat Łyczyńskie Olszyny ustanowiony został na pow. 25,4 ha i znajduje się na południe od Obór. Chroni przede wszystkim nieznacznie przekształcony przez człowieka podmokły las łęgowy z przewagą olchy. Rzadziej występują tu wiązy, jesiony i topole czarne. Naturalny charakter zachowało piętro krzewów oraz bogate runo. Szczególnie ciekawe są zabagnione obniżenia terenu o podłożu torfowym ze zbiorowiskami zarośli kruszynowo-wierzbowych. Znajdują się one w części środkowej i północnej rezerwatu. Zarówno rez. Łyczyńskie Olszyny, jak i Łęgi Oborskie są podmokłe, zabagnione i mają bujny podszyt, co sprawia, że są trudnodostępne. W rejonie rezerwatu przebiega niebieski szlak pieszy z Konstancina do Zalesia Górnego, a także niebieski szlak rowerowy z Powsina przez Konstancin do Góry Kalwarii.

Las łęgowy – występuje na żyznych i bardzo żyznych, okresowo zalewanych siedliskach, o dużych wahaniach poziomu wody gruntowej, przeważnie w dolinach rzek. Istnieją dwie główne postacie łęgów niżowych. Pierwsza, to zbiorowiska lasów wiązowo-jesionowych z dobrze rozwiniętą warstwą krzewów i bujnym runem o dużym udziale bylin wczesnowiosennych. Na bardziej wilgotnych siedliskach rosną lasy jesionowo-olszowe, w których runie obficie występują gatunki azotolubne, jak np.: pokrzywa, niecierpek, kukliki, jasnota plamista.

Kolejny rezerwat w tym rejonie to Rezerwat Skarpa Oborska położony jest nieopodal Konstancina-Jeziorny, na wschód od drogi nr 724. Ochronie podlega tu bogato rzeźbiona skarpa doliny Wisły, porośnięta wielogatunkowym lasem liściastym (stare lipy, wiązy, dęby) w niewielkim stopniu przekształconym przez człowieka. Ciekawostką rezerwatu są liczne źródła i wąwozy rozcinające skarpę. Chroniony obszar ciągnie się wąskim pasem pomiędzy Konstancinem a Łyczynem. Zajmuje powierzchnię 13,3 ha. Na skraju lasu, od strony zachodniej znajduje się cmentarz z czasów I wojny światowej. Pochowano tu poległych żołnierzy niemieckich i rosyjskich. Zbudowany na planie koła cmentarz opisał Stefan Żeromski w noweli „Pomyłki”. W rejonie rezerwatu przebiega niebieski szlak pieszy z Konstancina do Zalesia Górnego, a także czerwony szlak rowerowy z Konstancina do Góry Kalwarii.

Rezerwat Obory (44,3 ha) położony jest na wysokości Łyczyna, kilkaset metrów na zachód od drogi nr 724 z Konstancina do Góry Kalwarii. Chroni zróżnicowane zespoły leśne, przede wszystkim grąd wysoki z fragmentami grądu niskiego i boru mieszanego. Niektóre rosnące tu dęby liczą nawet 200 lat. Wiosną w runie leśnym atrakcję stanowią kwitnące pierwiosnki, zawilce, konwalie, konwalijki. Przez rezerwat prowadzi żółty szlak pieszy z Konstancina do Góry Kalwarii.

Rezerwat Chojnów położony jest 600 m na wschód od szosy z Piaseczna do Góry Kalwarii, między Stefanowem a Solcem. Chroni obszar porośnięty grądem wysokim, z piętrowym drzewostanem sosnowo-dębowym, osiągającym wiek 150-160 lat. Stanowi pozostałość naturalnej szaty roślinnej. Główne gatunki drzew to: sosna, dąb, brzoza i  grab. W niższej warstwie lasu spotkać można graby, leszczyny, kruszyny, jarzębiny, lipy drobnolistne i brzozy, a także pojedyncze świerki. W runie występuje m.in.  zawilec gajowy, konwalijka drobnolistna i dąbrówka rozłogowa. Rezerwat ma powierzchnię 12,1 ha. W pobliżu znajduje się pomnik upamiętniający egzekucje, w których Niemcy rozstrzelali w 1943 r. 97 więźniów Pawiaka. Obok parking leśny i wiata dla turystów. Znajduje się tu także węzeł trzech szlaków pieszych. Prowadzi tędy czarny szlak rowerowy.

Uroczysko Stephana (pow. 59,2 ha) znajduje się po zachodniej stronie drogi krajowej nr 79. Jest to największy z rezerwatów Chojnowskiego Parku Krajobrazowego. Chronione są tu zespoły borów mieszanych i grądów wysokich. W zwartym starodrzewie przeważa sosna z domieszką dębu szypułkowego i modrzewia. Dolne piętro lasu tworzy około trzydziestoletni dąb szypułkowy, czasem także grab, wiąz, lipa i brzoza. Występuje tu znaczne zróżnicowanie krzewów: leszczyna, trzmielina, jarzębina, kruszyna. W sąsiedztwie przebiegają szlaki piesze: niebieski, zielony, żółty i czarny. Leśną drogą wzdłuż południowej granicy rezerwatu prowadzi czarny szlak rowerowy. 

Nazwa rezerwatu Uroczysko Stephana upamiętnia leśnika pochodzenia węgierskiego Wiktora Stephana, który w latach 1892 – 1929 pracował w Lasach Chojnowskich i Kabackich. Dla uczczenia jego zasług, przy szosie prowadzącej z Zalesia Górnego do drogi nr 79, na skrzyżowaniu z zielonym szlakiem pieszym, ustawiony został pamiątkowy kamień. Napis na nim głosi: „Tu czuwa duch mój”.

Rezerwat Pilawski Grąd położony jest na północny-wschód od Orzeszyna. Ten najmniejszy z rezerwatów Chojnowskiego Parku Krajobrazowego ma powierzchnię 4 ha. Ochroną objęto tutaj fragment lasu o charakterze grądu typowego i niskiego z pomnikowymi, liczącymi ok. 170 lat, okazami dębów szypułkowych. W rezerwacie spotkać można również niemal dwustuletnie sosny. W warstwie podszytowej dominuje jarząb, grab i kruszyna. W runie zakwita m.in. zawilec gajowy, gajowiec żółty,  kokoryczka. Przez rezerwat prowadzi czarny szlak pieszy z Zalesia Górnego. W rejonie Pilawskiego Grądu jak w soczewce skupiają się cechy podmiejskich lasów, narażonych na szczególnie silną presję człowieka. Śpiew ptaków konkuruje tu z hałasem silników samolotów podchodzących co kilka minut do lądowania na warszawskim Okęciu. Szum starych dębów miesza się z szumem bardzo ruchliwej, przebiegającej nieopodal szosy krajowej nr 79. Z rezerwatem bezpośrednio sąsiaduje jednorodzinna zabudowa Orzeszyna. 

Grąd – wielogatunkowy las liściasty lipowo-grabowy z udziałem klonu, jawora, dębu rosnący na średnio żyznych i żyznych glebach, zwłaszcza brunatnych, na niżu i piętrze pogórza (do 650 m n.p.m.)
W zależności od warunków wilgotności gleby i jej żyzności wyróżnia się:
– grąd wysoki, stosunkowo suchy i umiarkowanie żyzny (mezotroficzny),
– grąd typowy na świeżych glebach, eutroficznych,
– grąd niski na glebach wilgotnych i żyznych

Rezerwat Biele Chojnowskie o powierzchni 14,1 ha leży na skraju lasu (Uroczysko Biele), tuż za Wólką Pęcherską, przy drodze nr 722. Utworzony został w celu ochrony stanowiska wiciokrzewu pomorskiego oraz fragmentu naturalnego lasu łęgowego, który rośnie poniżej skarpy Jeziorki. W wilgotnym lesie występuje przede wszystkim czarna olcha i jesion, a także brzoza. Na suchej skarpie rośnie las brzozowo-dębowy oraz mieszany bór sosnowo-dębowy. Wiciokrzew jest na Mazowszu osobliwością przyrodniczą. Koło Wólki Pęcherskiej, jako element atlantycki, występuje wyspowo. Wiciokrzew najlepiej podziwiać w czerwcowe wieczory. Wtedy roślina jest zapylana przez ćmy, a jej biało-złociste kwiaty mają oszałamiający zapach. Wiciokrzew uznawany jest za najpiękniejsze polskie pnącze. Wspina się po pniach drzew, przede wszystkim dębach i olszach, nawet do wysokości 12 m. Przykrywa także leszczyny i krzewy kruszyny, czasem płoży się po ziemi.

Rezerwat Las Pęcherski położony jest przy skrzyżowaniu dróg leśnych prowadzących z Grochowej do Jazgarzewa oraz z Pęcher do Głoskowa. Ochronie podlega tu zespół grądów uzupełniony przez bór mieszany. W rezerwacie rosną liczące ponad 100 lat sosny. Jest to jeden z najmniej przekształconych przez człowieka fragmentów Lasów Chojnowskich. Wyróżnia go znaczna liczba gatunków drzew, krzewów i runa. Rezerwat ma powierzchnię 15 ha.

Ok. 3 km na południe znajduje się rezerwat Łoś . Leży przy szosie prowadzącej z Piskórki do Łosia, w najbardziej na południe wysuniętym kompleksie lasów Chojnowskiego Parku Krajobrazowego. Chroni 11 ha lasów o charakterze grądu niskiego. W wielogatunkowym, dorodnym drzewostanie przeważa dąb szypułkowy z domieszką brzozy brodawkowatej i osiki w wieku ok. 80 lat. Bogaty podszyt tworzy kruszyna, dereń, trzmielina, wiąz polny i wiąz szypułkowy. W runie występuje kilka gatunków storczyków. W rejonie rezerwatu przebiegają dwa znakowane szlaki piesze: zielony prowadzący z Konstancina do Złotokłosu oraz żółty łączący Piaseczno z Prażmowem.

Bardzo ciekawy rezerwat Skarpa Jeziorki położony jest w sąsiedztwie miejscowości Łoś. Utworzony został na wschodnim brzegu rzeki i ma powierzchnię 7,1 ha. Chroni drzewostan parkowy o charakterze leśnym. Układ dawnego, założonego w XIX w. parku jest już zupełnie nieczytelny. Występuje tu wiele gatunków drzew, które zasadzone zostały ręką człowieka i stanowią w tym rejonie pewną osobliwość przyrodniczą. Największą ciekawostką jest chroniony jako pomnik przyrody tulipanowiec amerykański. Jego naturalnym regionem występowania jest Ameryka Północna.