Lesznowola

Stolicą gminy jest wieś Lesznowola, zwana niegdyś Leśną Wolą. W źródłach jej początki datuje się na 1474 rok. W 1526 roku wieś stała się własnością królewską. Do lat 20. XIX wieku przez Lesznowolę przebiegał główny trakt z Warszawy do Krakowa, następnie odsunął się od wsi i do dzisiaj przechodzi przechodzi przez Sękocin.

W Lesznowoli znajduje się, dzisiaj zaniedbany, dwór z drugiej polowy XVIII wieku.

Starszą wsią jest Mroków, wcześniej zapisywaną jako Mrokowo, która istniała na pewno już w 1293 roku. Stoi tu modrzewiowy dwór z XVIII wieku, a także drewniane zabudowania spichlerza i wozowni.

Podczas zaborów, kiedy Warszawa i okolice należały do Prus Południowych, władze pruskie przeprowadzały akcję kolonizacyjną, polegającą na osiedlaniu niemieckich chłopów. Tak powstała, m.in. Alt Ilveshein, dzisiaj Stara Iwiczna oraz Ludwigsburg, dzisiaj Józefosław. W połowie XIX wieku, koloniści, którzy byli protestantami wyznania ewangelicko-augsburskiego, wybudowali w Starej Iwicznej kościół i cmentarz, a także drewniany zbór oraz szkółkę parafialną. Obecny kościół wybudowany w 1893 roku. Wielu potomków kolonistów wyjechało pod koniec II wojny światowej.

Po wojnie, na mocy reformy rolnej (po odebraniu właścicielom ich ziemi), utworzono Kombinaty Państwowych Gospodarstw Ogrodniczych Mysiadło. Teren KPGO rozdzielała ulica Puławska łącząca Warszawę z Piasecznem, a po jej dwóch stronach rozciągały się szklarnie.

W gminie Lesznowola, na terenie kiedyś królewskiej wsi Łazy, w 1931 roku stanął maszt radiowy Polskiego Radia, później radiowo telewizyjny (w 2013 roku zakończono nadawanie analogowej telewizji naziemnej). Ma on 335 metrów wysokości, do 1962 roku był najwyższą budowlą w Europie.

Na terenie gminy znajduje się także miejscowość Magdalenka, która na początku lat 30. XX wieku powstała jako wzorcowe osiedle mieszkaniowe, z wyznaczonymi drogami i miejscami użyteczności publicznej. Do dzisiaj w Magdalence na działkach o powierzchni po ok. 1800 m.kw. stoją luksusowe wille.

W Magdalence, w ośrodku konferencyjnym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, w 1989 roku odbywały się spotkania w ramach rozmów Okrągłego Stołu.

Do niedawna gmina Lesznowola pozostała głównie gminą rolnicza. Chociaż dalej wielu rolników uprawia swoje pola, to duża część ziemi została sprzedana jako tereny inwestycyjne, pod centra handlowe oraz wielorodzinne osiedla. To tutaj, we wsi Wólka Kosowska, znajduje się sławne handlowe centrum azjatyckie. W gminie jest zarejestrowanych już ponad 5000 firm.

Derdy – park o powierzchni 12,7 ha objęty ochroną konserwatorską. W przeszłości mieścił się tam osiemdziesięciomorgowy folwark, należący do hrabiny Przeździeckiej, położony na skraju kompleksu leśnego. Dziś mieści się tam Dom Rekolekcyjny, prowadzony do 1881 r. przez Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, które w niedalekim Walendowie mają swój dom zakonny. Pierwotnie miejsce wypoczynku, następnie Zakład Opiekuńczy i szkoła. Zespół zabudowy pomimo wielu przekształceń architektonicznych, nie zawsze wzbogacających walory tego zespołu, zachował w sobie relikty najstarszych budowli, folwarku z murowanym budynkiem stajni, drewnianego budynku zarządcy tzw. Rządcówki i dawnej szkoły – dziś Zacisze św, Józefa. Cisza, spokój, starodrzew i ściana lasu zupełnie jak w opisach s. Faustyny z 1936 r., mistyczki i orędowniczki Bożego Miłosierdzia – rozsławionej w ostatnich latach pontyfikatu Jana Pawła II. Derdy to miejsce wyjątkowe dla pielgrzymów poszukujących śladów skromnej siostry, której sława przekracza granice Polski.

Janczewice – pozostałości cmentarza żołnierzy niemieckich i rosyjskich poległych w 1914r.

Jastrzębiec – Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN, teren dawnego zespołu parkowo – dworskiego. Zachował się dwór murowany z XVIII w., zabudowania gospodarcze z początku XIX w., całość pod opieką konserwatora zabytków,

Kosów – Zakład Doświadczalny Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN. Na jego terenie spichlerz i dwór z 2 połowy XVIII w., pozostałości parku dworskiego

Lesznowola – zabytki: dwór z 2 połowy XVIII w., przebudowany ok. 1950r. z otaczającą go pozostałością parku podworskiego umieszczone w rejestrze Konserwatora Zabytków, Kaplica przydrożna z 1776r. z kamienną rzeźbą św. Jana Niepomucena usytuowana obecnie przy kaplicy rzymskokatolickiej,

Łazy II – pozostałość parku podworskiego z XVIII w., pomniki przyrody – 2 jesiony wyniosłe. Dominującym elementem nad miejscowością jest stacja nadawcza Polskiego Radia zbudowana w 1931r. przez włoską firmę Marconi. Była wówczas najwyższym masztem radiowym na świecie. Odbudowana po II wojnie światowej, rozbudowana w 1949r. do wysokości 335 m osiągnęła po raz drugi wysokość najwyższą na świecie.

Magdalenka – w pobliżu odbyły się w latach 1988 – 1989 rozmowy poprzedzające „okrągły stół” pomiędzy Lechem Wałęsą a Czesławem Kiszczakiem. W magdaleńskim lesie pomnik ku czci rozstrzelanych w 1942 więźniów z Pawiaka i Ravensburck. Przy parafii p.w. Marii Magdaleny znajduje się „Centrum Odnowy w Duchu Świętym”.

Mroków – park krajobrazowy (o pow. 4,1 ha) pochodzący z XIX w. Z ciekawym drzewostanem pod względem kolorystycznym z trzema pomnikami przyrody – wiązami szypułkowymi. W otoczeniu parku drewniany dwór z XVIII w. Całość pod opieką konserwatorską.

Nowa Iwiczna – osiedle powstało w 1801r. jako kolonia niemiecka z 15 obejściami.

Nowa Wola – miejscowość o charakterze rolnym, pierwsza wzmianka z 1474r. Stara Iwiczna – miejscowość powstała na bazie osiedla z 1801r. – kolonii niemieckiej. W 1893r. zakończono budowę murowanego kościoła neogotyckiego istniejącego do dziś. Obok cmentarza ewangelicko-augsburski z 1850r.

Stara Iwiczna – miejscowość datowana na 1801 rok, kiedy to powstała kolonia niemiecka o nazwie Alt Ilvesheim (nazwa Stara Iwiczna funkcjonuje od 1810 roku). Na terenie miejscowości kościół poewangielicki neogotycki kościół z 1893 roku (dziś parafia rzymskokatolicka pod wezwaniem Zesłania Ducha Św) oraz cmentarz, gdzie znajdują się stare groby ewangelickich kolonistów i ich potomków.

Wilcza Góra – Jazgarzewszczyzna – zespół stanowisk archeologicznych będących śladami osadnictwa z młodszej epoki kamienia, z wczesnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza.

Władysławów – wieś powstała w 1867r. Na terenie 4 pomniki przyrody – dęby szypułkowe.

Zamienie – resztki parku podworskiego z pomnikiem przyrody – 200-letnim wiązem szypułkowym.

Zgorzała – u zbiegu ulic Raszyńskiej i Postępu stary drewniany krzyż (z 1896r.) wystawiony podczas epidemii chole